Напрыклад: чыстае паветра
Няма нічога больш каштоўнага, чым жыццё чалавека. Але, відаць, не ўсе гэта разумеюць. Інакш адкуль у свеце столькі войнаў?
Задумайцеся: ну што добрага можа даць чалавецтву і асобнаму чалавеку вайна? Хоць што-небудзь прыйшло на розум? А што дрэннага? Вось тут можна назваць многае: мільёны забітых і пакалечаных, яшчэ больш асірацелых і з разбітымі сэрцамі. Як пісаў Анатоль Вярцінскі ў сваім творы "Рэквіем па кожным чацвёртым":
Кожны чацвёрты быў мёртвы —
мір і спакой ім вечны!
Кожны трэці быў змораны,
скалечаны і знявечаны.
Кожны другі на целе
меў раны, апёкі ці шрамы.
I ўсе мы, усе мы мелі
<span>на душы сваёй раны.
</span>Вялікая айчынная вайна прайшлася па нашай краіне, змятаючы ўсё на сваім шляху. Мы не былі ініцыятарамі гэтай вайны і не былі ў ёй зацікаўленыя. Але чамусьці менавіта на нашай тэрыторыі вяліся самыя жорсткія баі. Менавіта наша радзіма была акупаваная нямецкімі захопнікамі. Менавіта сярод нашых людзей быў забіты кожны чацвёрты:
Лічым: кожны чацвёрты,
а той рахунак прыблізны,
а той рахунак няцвёрды,
<span>а ўрон яшчэ больш вялізны.
</span>Наш народ паказаў небывалую мужнасць ў гэтай вайне:
Зямля мая бой прымала
ад стара і да мала,
ад стогадовага Талаша
<span>Да Казея — малыша.
</span>За гэта яму гонар і хвала. Але яшчэ большая хвала будзе таму народу, які зразумее, што войны ніколі не прыносяць дабра. Іх вынік - гора, слёзы, боль, зраненыя целы і душы.
Нават калі вайна скончаная, яна назаўсёды застанецца ў сэрцах і памяці людзей незагойнай ранай. І свята будзе азмрочаным адсутнасцю тых, хто вярнуў мір на нашу землю цаною свайго жыцця:
Мір асвятліў нас сваім святлом.
Грымелі ўрачыста акорды.
Толькі не быў за святочным сталом
<span>кожны чацвёрты.
"Людзі, вы вывучылі ўрок?" - спытаюся я, перайначыўшы радок з вершу Анатоля Вярцінскага. </span>Азірніцеся на нашых загінуўшых продкаў. Чуеце іх галасы? Слухайце ўважліва. І не паўтарайце іх памылак.
Памятайце, што чалавечае жыццё - найкаштоўнейшае багацце. Спыніце войны, пакуль не знішчылі адзін аднаго. Любоў і памяркоўнасць - вось што выратуе чалавецтва.
У свеце чалавек не адзінокі, яго акружаць іншыя людзі. Ёсць бацькі, якія аб ім клапоцяцца, сваякі, браты і сёстры. А яшчэ ў чалавека ёсць сябры. І як выдатна, калі яны сапраўдныя!
Каго ж можна назваць сапраўдным сябрам? Я лічу, што гэта чалавек, які заўсёды гатовы прыйсці табе на дапамогу, выручыць з любой бяды. Нездарма народная мудрасць абвяшчае: “Сябар пазнаецца ў бядзе”. Але я лічу, што сябар пазнаецца яшчэ і ў радасці. Сапраўдны сябар можа шчыра парадавацца тваім поспехам, дасягненням. Ён ніколі не будзе зайздросціць, бо зайздрасць – гэта вельмі дрэннае якасць характару. Зайздрасць не толькі разбурае самога чалавека, але і робіць балюча людзям, якія яго атачаюць.
Я перакананы, што сапраўдная сяброўства можа быць толькі паміж роўнымі людзьмі. Гэта зусім не азначае, што ў іх павінна быць аднолькавая колькасць матэрыяльных даброт. Я кажу аб тым, што ў сяброўстве няма месца суперніцтва. Сапраўдны сябар заўседы паважае тваё меркаванне. Вядома ж, ён не павінен падзяляць усе твае погляды, бо кожны чалавек мае права на ўласны пункт гледжання.
Мне здаецца, што сапраўдны сябар гэта той, хто можа адкрыта паказаць на твае недахопы, дапамагчы ад іх пазбавіцца. Сапраўдных сяброў не бывае шмат. Народная мудрасць гаворыць: “Няма сябра – шукай, а знайшоў – беражы”. Здараецца так, што за ўсе жыццё чалавек не знаходзіць сапраўдных сяброў. Я думаю, што вінаваты ён сам. Сябраваць трэба вучыцца з самага дзяцінства. Сяброўства – бясцэнная рэч на зямлі, яе нельга купіць, яе можна зарабіць сіламі сваей душы.
Мая жыцце толькі пачынаецца. У мяне, вядома ж, ёсць знаемыя, з якімі я маю зносіны, але сапраўдны сябар ўсяго адзін. Яго клічуць Ілля. На жаль, ён пераехаў жыць у іншы горад, як гэта часта здараецца ў сем’ях вайскоўцаў. Але хоць мы далёка адзін ад аднаго, мы працягваем размаўляць. Бо для сапраўднага сяброўства няма межаў часу і прасторы, яно жыве ў нашым серцы. Каб не было сапраўднага сяброўства, то ва ўсім свеце панавалі пагром і вайна. Але сапраўднае сяброўства ў цяперашні час рэдкая з’ява. Можна здавацца лепшым сябрам, але не быць ім. Сапраўднае сяброўства – гэта, перш за ўсе, упэўненасць у тым, што чалавек, якога ты лічыш сваім сябрам, не пакіне і не здрадзіць ў цяжкую хвіліну, будзе трымаць у таямніцы тое, што ты яму сказаў. Вось гэта самае галоўнае ў сапраўдным сяброўстве для мяне! Сапраўдны сябар ніколі не параіць нічога дрэннага, і будзе старацца зрабіць усе, каб табе было лепей.
<span>Так, на зямлі заўсёды знойдзецца той, каго можна будзе назваць сапраўдным сябрам. На ўсей працягласці твайго жыцця вы разам будзеце пераадольваць цяжкія перашкоды на вашым шляху, будзеце ўсе рабіць разам. Сапраўдны сябар – гэта назаўсёды, каб ні здарылася! Нават калі вас разлучыць лёс, то на сэрцы застануцца прыемныя ўспаміны аб гэтым чалавеку!!!</span>