Қосқималы атанған Құсмұрын адырының солтүс-тiгiндегi Төре аулының күзеу құдығы күзгi малға шөбi шүйгiн құйқалы қоныс. Бiр жағы Құсмұрын саласына жалғасатын бетегелi кең тепсең; екiншi жағы жағалай көктарлаулы қара отты ашылауыт ой. Төре аулының бұл күзегiн ұшқан құс, жүгiрген аң, болмаса, салт атты кiсi баспайды. Қыста құлан, елсiз болып қар басса, жазда жалғыз үй күзетшi отырады. Осы күзетшiнiң қара лашығы Қосқималының ық жағында қалың шидi ықтай қарақшы болып шоқаяды да тұрады. Сол қара лашықтан шыққан арықтау шегiр көз сары баланың екi түрлi ғана ермегi бар. Бiрi – екi сиырдың бұзауын бағып, енесiне жамыратпай жаю, мезгiлiнде суару. Екiншiсi – тебiндегi саздан балшық алып, ойыншық жасау. Төре ауылы күзекке келгенде сары бала сондай қу-анды. Ала жаздай зарыға жалғыз ойнағандағы ойынан кетпейтiн бiр досы бар. Ол төре баласы – Шоқан. Шыңғыс Құсмұрын елiне аға сұлтан болып тағайындалысымен, осы күзекке екi бөлмелi кеңсе үйi салынған. Сол үйдiң жазғы, қысқы күзетшiсi – сары баланың әке-шешесi. Сары баланың сол сағына күткен досы жолбарыстай шұбар құнанын елеңдете аяңдатып жетiп келдi. Ә дегенде тосырқап қалған сары бала балшықтан жасаған ойыншықтарын жия қойып, орнынан ербиiп тұра келдi.
– Ей, Мысық, аман ба? Мына ойыншықты кiм iсте-дi? – деп Шоқан сары балаға жылы амандасып, күлiм-дей қарады. – Өзiмдiкi, өзiм iстедiм, – деп танауын бiр тартып, кiшкене көкшiл көзi шегiрейiп, Мысық ойыншықтарын бауырына қарай икемдей бердi. Шоқан құнаннан түсiп, өзiне қарай жүргенде, сары бала:
– Иә, бермеймiн, – деп ойыншықтарын жинай бастады.
– Жоқ, сенiң құнаның бар, алып қашып кетесiң. Мен жаяумын. Кеше әлгi бiр тентек бала өзiмдi сабап кеттi. Сен тимейсiң бе? – деп Мысық батылдана, мұңын шаға сөйледi.
– Жоқ, мен алып қашпаймын. Тек көрем. Мысық Шоқанға бұрынғы үйiрлiгiне сенiп, ойыншықтарын те-гiс көрсеттi.
– Үйлерiң қайда, Мысық?
– Әне, – деп, қалың шидiң iшiнен шанышпа қара қостың шошайған төбесiн көрсеттi.
– Жоқ, бермейiм, кешегi балалардай сен алып қашасың, – деп ойыншықтарын шолақ критон көйлегiнiң етегiне сала бастады.
– Қорықпа, мен тимеймiн. Кәне, көрсетшi, өзiң ұстасың ғой. Ақысына не аласың, маған ана балшық атыңды бершi, – деп Шоқан, зорлық емес, ықтиярымен алмақ болды. – Не бересiң, бауырсақ бересiң бе, қант бересiң бе? – деп Мысық икемге келе бастады.
– Берем, сен маған ойыншығыңды бер. Бiздiң үйге жүр, апамнан көп қант, бауырсақ әперем, – деп Шоқан сендiре сөйледi.
– Иә, бармайым, қорқам, сiздiң ауылдың балалары тентек, итi қабаған, менi итке талатады, – деп Мысық бұрынғы көрген зорлықтарын айтып жолағысы келмедi.
– Жоқ, мен тигiзбейiм, өзiм ертiп барам.
– Иә, апаң ұрсады, қорқам, – деп етегiнен түйе ғып жасаған бiр ойыншығын алып Шоқанға бердi.
Әр адамның әкесі бар. Ол біздің ең туған адам. Әкем бізді тәрбиелейді, өмірге үйретеді, әлемді ашады, бізге көмектеседі және бізді жақсы көреді. Адам қандай өседі, оны қоршаған адамдарға байланысты. егер сізде жақсы отбасы болса, онда сен де жақсы адам боласың. Егер сізде жаман отбасы, жаман ата-ана болса, онда сіз жаман адам боласыз. Ұлы мен әкесі-екі түрлі адам жоқ. Ұлы әкенің мінез-құлқын көшіреді. Ал қыз күйеуін әкесіне қарап таңдайды. Менің әкем аты - Дима. Ол 43 жыл. Ол ұзын, дене құрылысы шымыр адам, көгілдір көзді адам. Оның сүйікті құмарлықтар - аңшылық пен балық аулау.Ол әр демалыс күндері табиғатқа барады. Ол - жақсы әке, сенімді күйеу, дәл дос. Ол біздің отбасымызға қамын ойлайды. Мен оған күшті сипаты бар дана адамды көремін. Ол турашыл, ізгілікті,ақылды, адал, адамгершілік, әділ және әлге қарай қатал. Ол мені ешқашан ренжітпейді. Әкесі тәрбиеге үлкен мән береді, өйткені ол Мен ағамды лайықты адам ретінде өсіргісі келеді. Мен әкемді мақтан тұтамын. Мен ол осындай болғым келеді. Мен оның өмірін жалғастырамын және оны жеткізбеймін.
Бірінші қате тамақтану, жейміз тым көп. Бұл рас, өйткені энергия шығынын жабу үшін қазіргі заманғы адам, отягощенного тяжелым физическим трудом (ешкім қазір пашет жер мен тапсырмалары мен жаттығулар берілген уголек шахтада қолмен заря дейін заря), тамақ керек, біраз кемінде 1500-2000 ккал.
– Біз сынып болып Гауһар апаймен мұражайға бардық.
– Қай мұражайға?
– Ә. Қастеев атындағы өнер мұражайына.
– Ол үлкен әрі керемет мұражай ғой. Не көріп, үйрендің?
– Ия, өте үлкен мұражай екен. Мұрайжай 1976 жылы қаланған екен. Мұражайдың аса бай қорында 22500-ден астам кескіндеме, графика, сурет және шет елдердің қолданбалы өнерінің баға жетпес жұмыстары қойылған.
– Сірә,қай суретке қарарыңды білмей қалған шығарсың, ия?
– Әрине. Білесіз бе, мен болашақта керемет, білікті суретші болғым келеді. Және менің де жұмыстарымды осылай қор етіп жинап, мұражай ашса деймін.
– Балам, егер жақсы оқып, жақсы маман иесі бола білсең бұл арманың орындалады. Тек үнемі ізденісте бол, еңбек ет.