<span><span>Иасы қаласының<span> көлемі т</span>е<span>з арада батысқа және оңтүстікке </span>қарай ұлғайып, аймақтың саяси орталығына айналды. Жазба деректерде қала жаңа атаумен - "Хазірети Түркістан" де<span>п атала бастады. </span>XVIғасырдан бастап "Түркістан" атауы қалаға мықтап бекиді. Қазіргі күні қаланың орталық бөлігі - цитаделі ж<span>әне оны </span>қоршаған шахарістаны сақталған. Цитаделінің көлемі - 2,6 гектар, шахарістаны -23,5 гектар. Рабадының оңтүстік бөлігі ғана сақталған, көлемі - 50 гектарға жуық. Қаланың цитаделінде археологиялық зерттеулер 1930 жылдардаи (М.Е.Массон) бсрі жүргізіліп келеді. Сонғы жылдардағы зерттеулерді 1981 жылдан бастапТүркістан археологиялық экспедициясы жүргізіп келе<span>ді. 1997-1999ж.ж. жүргізіліп </span>зерттеулернәтижесінде қаланың цитаделі мен<span> шахірстаны </span><span>XV </span>ғасырдың<span> басында қал</span>ыптасқандығы анықталды. Екеуі де<span> бекініс қорғанымен қоршал</span>ған, цитаделінің екі, шаһарістанының төрт қақпасы болғандығы тарихи деректерд<span>ен </span>белгілі.</span>Иасы - Күлтөбе қаласы (IV<span>- </span><span>V </span>ғ.ғ. - ХІVғ. аралығында)<span><span>Ахм</span>ет<span> Иасауи к</span>есенесінен оңтүстікке қарай 350 метрдей жердеорналасқан ортағасырлы<span>қ </span> қала<span> </span>орны Иасы – Күлтөбе<span> Түркіста</span><span>н </span> қаласы тарихы<span>ның </span><span> орта </span><span>кезінде деп </span> есептеледі. Ахмет<span> Иасауи к</span>есенесі осы Иасы – Күлтөбе<span> қаласы</span><span>ның көне </span> қорымының<span> үстін</span>е<span> сал</span>ынғандығы бүгіндеанықталып<span> отыр. Қазіргі кү</span>нге<span> д</span>ейін<span> - </span>қа<span>ланың орталық </span>негізгі бөлігі - цитадел<span>і </span>ғана сақталған, оның көлемі - 150 х 120м., биіктігі - 9м. Қаланы 1981 - 1984 ж.ж. Түркіста<span>н </span>археологиялық экспедициясы (Е.Ә.Смағұлов) зертте<span>п, </span>өмір сүру кезеңі<span>н </span>анықтаған Зерттеу н<span>әтижесіндо қала </span><span>IV </span><span>- </span><span>V </span>ғасырлардақ<span>алыптасып </span><span>XIV </span>ғасырға дейін өмір сүрген<span>дігі анықталды. </span><span>XV </span>ғасырлардан<span> бастап Иасы - Күлтөбе жаңада</span>н қалыптасқап Түркістан (Ескі Түркістан) қаласының<span> территориясы</span>н<span>а </span><span>енді. Оның Шахарістанының бір бөлігі ретінде XX ғасырдың басына дейін өмір сүрген.</span></span>Шауғар - Шойтөбе қаласы(I мыңжылдықтың І-ші жартысы - ХШ - XIV ғ.ғ.)<span><span><span>Түркістан қаласынан-оңтүстікке қарай 6 шақырым жерде орналасқан ортағасырлық үлкен қаланың орны. </span>Шауғар - Шойтөбе Түркістан қаласы тарихының алғашқы (бірінші) кезеңі деп есептеледі. Қаланың орталық бөлігі итаделінің<span> к</span>өлемі 200 х 180м, биіктіг<span>і -12м, </span>шахарістан<span>ы - 360 х 300м, биіктігі </span><span><span>Зм, оны қоршай қала рабады орналасқан - көлемі 25 гектардан асады. Қалапы 1989-1992ж.ж. және 1996-1999 ж.ж. Түркістан археологиялық экспедициясы </span>(Л.Б.Ерзакович, Е.Ә.Смағұлов) зерттеген. Зерттеу жұмыстары толық аяқталғпн</span> </span><span>жоқ, әзірге қолда бар заттай тарихи деректер қаланың қалыптасу кезеңі <span>І-ші </span>мыңжылдыктың бірінші жартысы екендігін ғана көрсетеді, келесі - 2000 жылғы зерттеу жұмыстары қала өмірінің бастапқы кезеңін дәлірек анықтайлы деп күтілуде. Қаланы, ХІІІғ. басында Хорезм шахы Мұхаммед ибн-Текени жау қолына түспесін деп қиратқан деген ғылыми болжам бар. Қала халқы дәл қасында орналасқан Иасы шахаріне қоныс аударған, алайда, тұрғындардың бір бөлігі қирай Шауғардың, оңтүстік - шығысы мен солтүстік-шығыс беттерінен жаңадан екі қоныс салғандығын 1996-1999 ж.ж. археологиялық зерттеулер анықтап берді.</span></span>Бұл қоныстар XIV ғасырдың аяғына дейін ғана өмір сүрген.</span><span> </span>
0
0