Жер,егін,жаз,орарсың,егін
Бұл баға жетпес олжа жатады сақ дәуірі қамтитын кезең VII–III ғғ. б. э. дейінгі қабылданған археологиялық ғылым кезеңдерге бөлу — ерте темір ғасыры. Сақ қорғандары — үлкен құрылыстар, салыстырады египетскими пирамидаларына, достигающие 20 метр, биіктігі, диаметрі, ұшы-ден 120-150 м Бар, олардың арасында шағын всхолмления биіктігі 1-1,5 м, диаметрі 5-7 м. Үлкен қорғандарды патшалық деп аталады, өйткені олардың көмілуі өкілдері басқарушы әулеті мен әскери элита ежелгі тайпалар. Орта қорғандарында — диаметрі 50 м, биіктігі 10 м — жерледі атақты жауынгерлердің колесничих және жрецов, ал шағын — диаметрі 10-15 м, биіктігі 1,5–2 м — простой люд. Кездеседі ретінде жеке қорғандар, сондай-ақ олардың жиналуы — бірнеше ондаған, тіпті жүздеген. Қорған және қорған қорымдар кездеседі, Қазақстанда барлық жерде: далада және полупустынях, межгорных және өзен аңғарында, тауларда және тау бөктерінде. Әсіресе, көп, оларды Жетісу, бөктерінде, Жоңғар, Іле және Талас Алатауы тауларында, Орталық Тянь-шань. Олардың арасында атақты Есік қорымы, Бесшатыр қорымы, іле өзенінің, шағын каньоне арасындағы өзені және тау-кен грядой Желшалгыр. Бұл кеңінен танымал Талғар және Түрген обалары Іле Алатауының баурайында, Кеген — өзенінің аңғарында Кеген, Джетытобе баурайында Талас жотасының.
Ана жайлы ойыңды, айтып тауса алу мүмкін емес. Әркімнің өз анасына деген
махаббаты шексіз. Мен де анамның маған сыйлаған мәнді өмірі үшін
алғысымды айта отырып, өз ойымды аз да болса жеткізгім келеді.
Ана!
Ана! Ана! «Ана» дегенде толқымайтын жүрек, толғанбайтын жан жоқ. Осы үш
қана әріптен тұратын «ана» сөзінің астарында ұшан теңіз ой жатыр. Ана —
әрбір адам баласы үшін ең ыстық, жанға жақын, мағыналы да қастерлі сөз.
Адамзат баласы алғаш дүние есігін ашқанда ананың ақ сүтімен бойына нәр
алады, ана құшағына еніп, ана мейіріміне бөленеді. Адамның аузынан
шығатын ең алғаш сөзі де – «ана». Міржақып Дулатов ағамыз айтқандай,
бізді сүйетұғын, күйетұғын, әрқашан қамымызды ойлап жүретұғын абзал
жанды адам, бұл – ана. Алдыңа қойған мақсатыңа жетуің үшін ана жанын
қиюға да дайын. Ана баласының үлгілі азамат боп өсуі үшін бар күшін
салып, тер төгеді. Ананың махаббатына, құдіретіне тамсанған талай ақын
әнін арнап, жырын жазып, талай жазушы қалам тербеген.
«Анаңды меккеге
үш арқалап барсаң да, қарызын өтей алмайсың» деген дана қазақ халқы.
Шынында да, осыншама қиналып, көз жасын төге жүріп, бізді өсірген анаңа
қолыңнан келгеніңнің бәрін істесең де, оның бәрі анаңның түн ұйқысын
төрт бөлген бір күніндей ғана. Өз парызыңды өтеу, бұл – ана алдындағы
парызды өтеу.Қаншама байлық иесі болсаң да, әлемге әйгілі адам болсаң
да, анаңды, оның саған жасаған жақсылығын ұмытпау – сенің өмір бойындағы
борышың. Қай адам қолынан келген сый – құрметін жасамады десеңші,
шіркін! Бірақ соның бәрі анаңның бір ауыз жылы сөзіне де жетпейді.
Дүниенің нұры, өмірдің гүлі, қызықтың қызығы – ананың қолында. Ана бір
қолымен бесік тербетсе, екінші қолымен әлемді тербетеді.
Қорыта
айтқанда, барлық адам ана алдындағы парызын өтеп, ақ сүтін ақтап, ананың
шашына ақ түсірмей, тек осы киелі жандардың бақытты болуын ойлау керек.
Себебі ең бақытты адам – анасы бар адам. Жер бетіне жақсылық нұрын
себетін аналарымыз аман болсын!
Достық туралы не білесің? Достық туралы көп естиміз. Достық әртүрлі болады дейді, неге? Жақсы досыңның болуы үлкен байлық. Ал, сол жақсы дос дегеніміз кім?
Мен бүгін достық туралы өз ойымды ортаға саламын. Өмірде қандай да бір мәселе болмасын барлық адамның ойы, берер бағасы, ол мәселе туралы түсінігі бірдей болуы мүмкін емес. Бұл өмірде барлық баға салыстырмалы түрде беріледі. Біреудің ешқашан жақсы досы болмаған, сондықтан ол нағыз достық жоқ дейді. Ал, біреу адал достарының арқасында нәтижелі істерге қол жеткізеді, ол достықты сондықтан қатты бағалайды, доссыз өмір сүру мүмкін емес дейді. Доссыз өмір сүру мүмкін емес деген де дұрыс емес. Себебі, досы жоқ адамның өмірі тоқтап қалмайды ғой, олай деп үсілді-кесілді айтуға болмайды. Әрине, дос керек, дегенмен досың жоқ болса өмір сүре алмайды емес, өмір сүресің. Және нағыз достық жоқ дегенге мен сенбеймін. Менің өмірде көп болмағанмен қиындықта сыналып, өз достығын дәлелдеген достарым бар. Олар менің мақтанышым, олар менің тірегім. Олардай достарды кездестірген Тағдырыма мың алғыс. Нағыз дос өзінің жетістіктері емес, досының жетістіктерін ойлайды, оған бауырындай жаны ашып, әркезде жанынан табылады. Қуанышта та, реніште де бірге. Міне, сол нағыз дос.