<span><u>Наурыз.</u><u /></span><span>Наурыз, март (парсыша «нау» (жаңа) және «руз» (күн) – Жаңа жылдың бірінші күні деген мағынаға ие. Ол – күнтізбелік жылдың үшінші айы (31 тәулік), көктемнің басы. Қазақтар бұл мейрамды Әз-Наурыз мейрамы деп те атайды. Халықтың ежелгі наным-сенімінде наурыздың ал- ғашқы үш күнінде жер-көкті жарып ерекше дыбыс (гуіл) естіледі. Мұны тек қана жұмақтан шыққан қой, сол арқылы оны бағып жүрген қойшы ғана естиді. Бұл күні бүкіл табиғатқа, тіршілік иесіне, өсімдік, жан – жануарға ерекше сезім, қуат, қасиет нұры құйылады. Сол себепті, халқымыз «Әз болмай, мәз болмайды» деген<span>. </span>Әз – халық аңызында күн мен түннің дәлме‑дәл теңелер сәтінде көкті жарып ерекше бір гуіл өтуге тиіс. «Оны қой ғана біледі. Егер күндіз өтсе,
қой арқылы қойшы ғана аңғаруы мүмкін» деген сөз бар. Осы гуілді наурыздың 22‑сіне дейінге үш күннің ішінде өтеді деп есептеген халқымыз:
«Әз болмай, мәз болмайды», деген тәсіл қалдырған.
Сол үш күннің ішінде тырнақ пен шаш алуға болмайды.
Әз өткенде өсімдікәлемінен бастап, күллі тіршіліктің тұла бойына, бір тал түгіне дейін жан жүгіреді. Сол жан байқаусызда тырнақ, шашпен бірге қиылып кетсе, адамның қолы мен басы селкілдейтін болады‑мыс. </span><span><u>Наурыз</u><u /><u>бата</u> – наурызға арналып сойылған малдың басы мен жамбасына,
ескі жылдың дәмі
– сүрленген қазы‑қарта,
жал‑жая...берілетін арнаулы бата.<span> </span><u>Наурыз</u><u /><u>жыры</u> – қазақ халқының жаңа жыл, Наурызға арнап айтатын тұрмыс‑салт жырының бір түрі.<u>Наурыз</u><u /><u>көже</u> – келер жылы молшылықтың жоралғысы ретінде әр шаңырақ міндетті түрде жасайтын арнаулы тағам. Оған кем дегенде,
жеті түрлі (бидай,
тары, қонақ, бұршақ,
сүт, су, тұз сияқты) азықтық заттар қосылуы тиіс. Тақ санын сақтап,
тағам түрін көбейте беруге болады.
Құрт пен қатықтың қай‑қайсысы да сүттің орнын толықтырады.
Наурыз көжені халық арасында «тілеу көже» деп те атай береді.Наурыз мейрамы (наурыз тойы)
– күн мен түннің тенелетін күні
22 наурызды атап өтетін ұлы мереке.
Ұлттық дәстүр‑салтымыз бен ойын‑сауығымыздың бәрі де тегіс қамтылатын жыр‑думан<span>.</span></span>
Таулы аймақтағы қорықтардың табиғаты өте көркем.Қорықтағы жан-жануарлармен табиғат әр түрлі:Жабайы алма ағаштар.шабдалы.долана.Тянь-шань шыршалары мен аралас.Мұнда өте көп мұздықтар қар жамылғылары дөрекі жыныстар бар.Мында 39 түрлі ұсақ жеммен қоректенетін жануарлар бар.Солардың ішінде сібір ешкісі,арқар,елік,марал бар.Ал жыртқыш аңдардан кәдімгі тянь-шань қара аюы,қасқыр,түлкі,сусары кейде қар барысын кездестіруге болады.Мұндағы 117 құс түрінен ең тән бүркіттер тау түйе тауығы-ұлар қарғалар үкі,бұлдырық,бөдене,кекілік тағы басқалары Іле өзенінің тоғайында қарақұйрықтармен қырғауылдар және әр түрле кесірткелер бар.
Күшейткіш Ең биік үй. (ең) Өте әдемі көйлек. (өте) Сұрау Бүгін кім? келеді. (кім?) Сағат неше ?болды.(неше) Болымсыздық Анашым ешқашан ауырмаңыз (ешқашан) Сабақта ешкіммен ұрыспа (ешкіммен)