<span><span>
Халықтың тәуелсіздігінің ең басты белгісі – оның ана тілі, ұлттық
мәдениеті жоқ ел ешқашан да егеменді ел бола алмайды, болуы мүмкін емес.
Қазақ тілінің тағдыры үшін күрес соңғы жүз жылда бірде-бір толас
тапқан жоқ. Ұлы Абайдың заманын айтпағанда, Әлихан Бөкейханов, Ахмет
Байтұрсыновтар бастаған алып топ тіл мәселесіне ерекше мән беріп, оның
шексіз байлығын, суреткерлік қуатын, бейнелігі мен саздылығын көркемдік
сапаға жеткізді.
Бүгінгі таңда мемлекеттік тілді білу – мемлекеттік қызметкерлердің ең
басты біліктілік талабына айнала бастады. Қазір мұндай талап қойылатын
лауазымдар саны күн өткен сайын артып келеді.
Біз өзі намысшыл халықпыз. Біреу итің жаман десе де намыстанып
қаламыз. Тіл білетін қазақ – намысшыл. Тіл білмейтін қазақ одан да
намысшыл. Оларды тіл білмедің деп шетке итермеу керек. Қайта бауырға
тарту керек. Бізге көп тіл білгеннің артықтығы жоқ. Күні ертең
Бүкіләлемдік Сауда Ұйымына кіргелі отырмыз. Осы ретте бізге қазақ, орыс,
ағылшын, тіпті қытай тілін де мықтап меңгеріп алу керек. Әлемдік
бәсекеге түскелі жатырмыз. Домбыраны шерткендей, біздің мықты
мамандарымызды да мемлекет ісіне шертіп-шертіп таңдап аларда олардың
бірнеше тілді еркін меңгергеніне артықшылық беріліп тұрылуы тиіс.
Қазақстан – көп ұлтты мемлекет болғандықтан тіл мәселесі аса күрделі
мәселе болып отыр. Тіл мәселесінің өте нәзік екендігі, оның зорлықпен
емес тек қана шынайы ынталылықпен ғана ыңғайланатын шаруа екендігі
белгілі.
Ал тілдің өзі - тарих тереңіне бойлатып, өнер мен мәдениеттің кәусар
бұлағына сусындататын рухани әлеміміздің сарқылмас қазынасы. Олай болса,
қазақ тілінің мемлекеттік тіл мәртебесіне сай қолданылу аясын кеңейте
түсу қажеттігі - заңды құбылыс.
«Тіл туралы» Заңның 4-бабында: «Қазақстан халқын топтастырудың аса
маңызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгеру – Қазақстан
Республикасының әрбір азаматының парызы” деп жазылған. Үкімет, өзге де
мемлекеттік, жергілікті, өкілді және атқарушы органдар Қазақстан
Республикасының барша азаматтарының мемлекеттік тілді еркін және тегін
меңгеруіне қажетті барлық ұйымдастырушылық, материалдық-техникалық
жағдайларды жасауға міндетті» - делінген.
Яғни, қазақ халқы болашақта өз ана тілін сақтап, дамыта алмаса,
күндердің күнінде өз алдына жеке мемлекет болып өмір сүруін тоқтатады.
Қазақстан тәуелсіз ел болып қалсын десек, онда ең алдымен қазақ
халқының ұлттық мәдениетін, ұлттық салт – дәстүрін, ана тілін дамытуға
күш салғанымыз жөн.
Қорыта келгенде, мемлекеттік тілді ғылым мен техниканың түрлі
саласына енгізіп, сапасын арттыру - уақыт талабы. Ал, уақыт талабын
орындау – баршамыздың абыройлы парызымыз
</span></span>
Ерте кезде казактар жаздыгуни жайлауга коныс аударган.
кыстыгуни табигат тазарып, сулу куйге енеди.
куздигуни жапырактар саргайып тускен кездеги сулулыкты айтып жеткизе алмайсын.
ендигари бундай жерлерге келуге тыйым салынды.
ушак аспанда кусша калыктап ушады.
Айдана анасын корип, лезде жугирип барып кушактады.
ол агасынын кулагына акырын гана сыбырлап айтты.
досымнын кушиги алсин алсин козин ашты.
айналадагыга назар аудармай, Газиз бей берекет отыра берди.
-Сен қай мемлекетте тұрасың?
-Қазақстанда
-Сенің ана тілің қандай?
-Қазақ тілі
-Одан басқа қандай тілдерді білесің?
-Орысша және ағылшынша. Біз 3 тілді меңгерудеміз. Бізде мемлекетте 3 тілді білу қажет.
Биоферада күнделікті өзгеріс болып жатыр Себебі күн сайын техника дамуда Және адамдардың кері әсерінен болып жатқан өзгерістер Биосфераға жаман әсерін тигізеді
Жүздің түсін білгенше, бірдің атын біл.Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар.Семіздің аяғы – сегіз.<span>Алпыстағы атаңды жыққанша,
Алтыдағы атанды жық.</span>Он екі айда он үш той.Алты ай баққан арықты бір түн ұрындырған өлтіреді.<span>Алты бала таппай ана аталмайды,
Бес бала таппай белгілі әйел болмайды.</span>Бір күн ашыққаннан қырық күн ақыл сұрама.Бір күн ұрыстың қырық күндік қырсығы бар.Жұт жеті ағайынды, жиенім сегіз.жеті атасын білмеген ұл жетесіз.<span>Жеті атасын білген ұл
жеті жұрттың қамын жер.
Өзін ғана білген ұл
Құлағы мен жағын жер.</span>Жігітке жеті өнер де аз.Туған да алтау едік, өле-өле жетеуміз.Қарғыс жеті атаға жетеді.Жеті кедей жиналғанмен ортасынан бір бай шықпас.Кедейдің жеті қаңтары бар.Жетім бала жеті күлшеге тоймасЖетімге жеті бидай да тамақ,Жетімнің қарны жетеуЖеті қарақшыны таныған, жеті күнде адаспас.Айла алтау, ақыл жетеу.Қыстың соңы жеті тоғыс, көктем басы бес тоғыс.Жігіт бір сырлы, сегіз қырлы болсын.Алты аға бірігіп әке болмас, жеті жеңге бірігіп ана болмас.Алты жастан жинасам асырам, жеті жастан жинасам жеткізем.Жетелі мен іскерге жеті күннің бәрі сәтті.Тоғыз ат бір қазыққа байланбас,Тойған үйге тоғыз бар,Егістікті бір рет сыйламасаң, ол сені тоғыз рет қинайды,Тоғыз қатынның толғағы бір келді,Тоғыз ат бір қазыққа байланбасЕкі аяқтыда бажа тату, төрт аяқтыда бота тату.<span>Бір ит көріп үреді,
Екі ит еріп үреді.</span><span>Бірінші байлық – денсаулық,
Екінші байлық – ақ жаулық,
Үшінші байлық – он саулық.</span><span>Елуінде – ер дана,
Елуінде – ел жаңа.</span><span>Тоқсан сөздің тобықтай түйіні бар.
Отыз тістен шыққан сөз,
Отыз руға тарайды.</span><span>Мыңның жүзін білгенше,
Бірдің атын біл.</span>Екі қарға таласса, бір қарғаға жем түсер.Тоғыз қабат торқадан, тоқтышақтың терісі артық.Бір жылға қоян терісі де шыдайды.<span>Аларманға алтау аз,
Берерменге бесеу көп.</span><span>Екі баланың ортасындағы шал бала болады,
Екі шалдың ортасындағы бала дана болады.</span>Бас екеу болмай, мал екеу болмас.<span>Біреуге мал қайғы, біреуге жан қайғы.
Мың қайғы бір борышты өтемейді.</span><span>Жақсы кісі қырқында толады,
жаман кісі қырқында солады</span>Ер бір рет өледі, ез мың рет өледі.Жүз дімкеске бір лепес.Бірінші әйел – шекер, екінші әйел – бекер.<span>Бірінші әйелді құдай қосады,
екіншісін адам қосады,
үшіншісін сайтан қосады.</span>Екі уыс алтын берсе, үшіншісін қоса сұра.<span>Біреу жаныңа жолдас,
біреу малыңа жолдас</span><span>Біреу тойып секіреді,
біреу тоңып секіреді</span>Ағайын – алтау, ана – біреу.<span>Аласыға алтау аз,
бересіге бесеу көп.</span><span>Төртеу түгел болса, төбедегі келеді,
алтау ала болса, ауыздағы кетеді.</span><span>Алтаумын деме, жетеуге жолығасың,
жетеумін деме, сегізге жолығасың.</span>Шындық – сегіз, бақыт егіз,Ер- егіз, еңбек- жалғыз,<span>Еңбегі жанғанның тоқтысы егіз туады,
Еңбек пен бақыт – егіз</span>Құтты қонақ келсе, қой егіз табадыҚорқаққа қос көрінер,Құдай бір ұрғанды қос қолдап ұрады,<span>Бір жебемен қос нысана оққа ұшты</span>