Болымсыз етістік — қимыл, іс-әрекеттің болмауын, жүзеге аспауын білдеретін етістік. Қимыл, іс-әрекеттің яғни етістік білдіретін мағынаның жүзеге аспауы, болмауы арнайы грамматикалық амал-тәсілдер арқылы беріледі. Ол етістіктің негізгі, туынды, күрделі түбірлеріне, етіс, күшейтпелі етістік тұлғаларына -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе қосымшасы қосылу арқылы жасалады да, тек етістіктің болымсыз түрін жасап қоймайды, болымдық мәнге қарама-қайшы болуы, оппозициялық сипаты және соған сәйкес грамматикалық жүйелі тұлғасы болу арқылы етістіктің болымсыздық категориясын жасайды. Болымсыздық категориясының бірден-бір тұлғалық көрсеткіші -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе болымсыздық тұлғасы. Атап айтқанда, есімшенің -ған, -ген, -қан, -кен тұлғасы етістікке жоқ модаль сөзі, есімшенің, —ған, -ген, -қан, -кен, -атын, -тін,- йтын,-йтін, -ар, -ер, -р, -мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек тұлғалы негізгі етістіктерге емес көмекші етістігі (құрамы: е көмекші етістікке -ме болымсыз етістік тұлғасы мен -с болымсыз есімшенің қосымшалары қосылған) тіркесіп жасалады. Болымсыз етістік етістіктің лексика-грамматикалық категориясы болып табылады. Себебі, біріншіден, бұл категорияның қосымшасы етістік түбірге жалғанғанда, түбір семантикасына аздап болса да әсер етіп, өзгеріс еңгізеді, яғни түбір беретін мағынаның болмайтынын білдіреді, екіншіден, етіс категориясы сияқты түбірдің грамматикалық сипатын сақтап қалады:
1.Бұйрық райдың 2-жақ жекеше анайы тұлғасымен сәйкес келіп, тікелей жіктелмейді;
2.Сол күйінде қолданылмайды, етістіктің таза грамматикалық категорияларын жасауға негіз болады: рай, шақ, есімше, көсемше және тұйық етістік тұлғалары тек болымсыз етістік тұлғасының үстіне ғана жалғана алады, көрісінше болмайды.
Болымсыз қосымшалары (-ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе) етістік түбірлері және етістік түбірлерінің грамматика сипаты тән (тікелей жіктелмейтін, бұйрық райдың 2-жақ жекеше, анайы түрімен сәйкес келетін) етіс, күшейтпелі етістік сияқты тұлғалары мен рай, шақ, жақ тәрізді етістіктің таза грамматика категорияларының шекарасын көрсетіп тұратын белгі ретінде жұмсалады (Ы.Маманов). Күрделі етістікте болымсыз форма бірде негізгі етістікке жалғанса, бірде көмекші етістікке жалғанады: айт-па-й жүр, сөй-ле-ме-й қалды, бер-ме-п еді және айтып жүр-ме, сөйлеп қой-ма, беріп жібер-ме т. б. Әрине, бұлар қимыл, іс-әрекеттің болымсыздық мәнін білдірумен бірге негізгі немесе көмекші етістікке жалғануда белгілі стильдік мән білдіреді, егер болымсыздық форма екі етістікке де әрі негізгі, әрі көмекші етістікке бірдей жалғанса, онда ол болымды мәнді білдіреді де әдеттегі болымдыдан өзгеше ерекше стильдік бояуы болады: айтпа-й қой-ма-ды, жаз-ба-й отыр-ма-ды, сұра-ма-й кет-пе-ді т.б.
Қазақстанның ежелгі қалалары-ежелгі және орта ғасырлық кезеңдердегі Қазақстанның қалалары мен қоныстары.
Қазіргі Қазақстан аумағындағы ежелгі қоныстар туралы алғашқы жазбаша хабарламалар б.з. д. 2 ғ. — б. з. д. 1 ғ. ежелгі авторлар оз қазаншысында орналасқан Чигу қаласы туралы айтады. Ыстықкөл, не Илейской алқабында, сондай-ақ қалаларда р. Сырдарие.
Қазақстанның үлкен аумағында ежелден бөлінеді ірі тарихи-мәдени аймақтар дамуының отырықшы, ал " деп атаған. Олардың бірі Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу болды. Осы аудандарды зерттеу кезінде археологтар ежелгі қоныстарды анықтады, онда сырлы кірпіштен қаланған қала иелерінің сарай құрылыстары табылған, күмбезді күмбезді күмбездермен жабылған үй-жайлары бар. Ең көп қоныстар Отырар оазисінде, Арыс өзенінің алқабында, Қаратаудың солтүстік беткейлерінде, Сырдарияның төменгі жағында табылды. Бұл қоныстардың тұрғындары өнерді, суаруды, мал шаруашылығын, қолөнерді және сауданы пайдалана отырып егіншілікпен айналысты.
Қазіргі Қазақстан аумағындағы қалалардың қарқынды өсуі орта ғасырдағы түркі мемлекеттерінің: түркі, Батыс-Түркі, Түргеш, Қарлұқ қағанаттарының, Оғыз, Қимақ, Қыпшақ және Қараханид мемлекеттерінің дамуымен байланысты.
Оңтүстік Қазақстанда археологиялық зерттеулермен 6-9 ғғ. қабаттары бар 25 қала анықталды. Олардың кейбір атаулары белгілі: Исфиджаб (Сайрам), Шараб, Будухкет, Отырар (Фараб), Шавгар. Бөлінеді: ада (цитадель), шахристан (ішкі қала) және рабад (қала маңы). Халықаралық сауда жолдарында маңызды орын алған, билеушілердің резиденциялары, үлкен мемлекеттік бірлестіктердің орталықтары болып табылатын Тараз, Отырар (Фараб), Исфиджаб, Шавгар, Баласағұн, Алмалық, Суяб қалалары Қазақстаннан тыс жерлерде танымал болды. Сонымен қатар, қазіргі Қазақстан аумағында және Шектес аумақтарда Барсхан, Арсубаникет, Құлан, Мерки, Аспара, Хамукат, Дех Нүджікес, Талғар (Талхиз) сияқты қалалар бар. Орталық Қазақстанда да отырықшы және қала өмірі болды. Қалалар мен қоныстар Жезді, Кеңгір, Сарысу алқаптарында, Ұлытау бөктерінде орналасқан. Сондай-ақ, қалалар Шығыс Қазақстанда, Ертіс өзенінің алқабында пайда болды. Жазбаша деректер бұл қалалар кимакқа тиесілі деп хабарлайды. Ең ірі Имакия қаласы — патшаның (хаканның) жазғы резиденциясы. Астанадан басқа Дамурня, Сараус, Бенджар, Дахлан, Астур қалалары белгілі болды. Қалалар-ставкалар Батыс Қазақстанда, Орал алқабында пайда болады. Олар түріктер-огуздарға тиесілі.
Цирк конил куйди котеретин жер. Циркте жануарлармен ойнайды. Ягни сол жердеги акробаттар жануарлар аркылы коптеген турли кулыктар жасайды. Цирк балалардын барине унайды.