Білімін сынау мақсатында нақты бір зат немесе құбылыс тұспалдап сипатталатын шағын әдеби жанр.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
Адамның логикасын дамытуға бағытталған.
Ата - ана! Бұл сөз жер бетіндегі әр елде бар. Ата - ана көркем, сүйкімді де ұлы сөз. Бесікте жатқан бала соны айтып былдырлайды. Оны жасөспірім мен қартайған шал да, боранмен алысып жүрген эвенк пен кепесінде отырған үндіс те қайталап айтады. Байлығы шалдыған үйден де, кедейдің лашығынан да осы сөз құдіретті естіледі.
Даңққа бөленген әртіс әр уақытта ата-анасын жадында сақтайды, ақын өлеңдері мен әндерінде жырлайды, суретші олардың бейнесін суретте мәңгі қалдырады. Мүсінші оны тастан қашайды. Ата-ана барлық адамның және бүкіл дүниенің символы.
Ата-ана баласын мейлі ол әйгілі немесе елеусіз болсын, мейлі ол білімсіз немесе білімді болсын, мейлі ол алжыған шал немесе жас болсын, король немесе қайыршы бодсын - бәрібір сүйеді, ата-ана үшін - бұл менің ұлым-қызым деген қарапайым да жоғары, қастерлі бір-ақ ұғым.
Ата-ана балаларын өсірді, оған өмір берді, өз өмірін де соған арнаған. Оар баласымен бірге күледі, сонымен бірге күреске шығады - бәрін де, барлық істе де олар сонымен бірге. Ата-ана махаббаты қандай ғажап еді! Ол көбімізді жігерлендіреді.
Қазақ халқы жылқының түсін қылаң және баран деп бөлген.
Әдеби шығармаларда -жирен, күрең, шегір,теңбіл т.б деп жылқыларды бейнелейді. (бұл жіңішке дыбысқа)
Ақбоз, құла, торы, тарлан, шаңқан т.б(бұл жуан дыбысты)
Жеті - түбір сөз, жұрт - түбір, тың - ілік септік жалғауы, тіл - түбір, і - тәуелдік жалғау, н - тәуелдік жалғау, біл - түбір сөз. Жеті - түбір, түр - түбір, лі - жұрнақ, біл - түбір, і - тәуелдік жалғау, н - тәуелдік жалғау
А.с. көшесі, құрбысы
І.с. көшесінің, құрбысының
Б.с. көшесіне, құрбысына
Т.с. көшені, құрбысыны
Ж.с. көшеде, құрбысында
Ш.с. көшеден, құрбысынан
К.с. көшемен, құрбысымен