ХІҮ ғасырда атақты Жәнібек хан өмір сүріпті. Жәнібек ханның алпыс биі болыпты. Алпыс бидің ішіндегі ең ақылды, кемеңгері, данышпаны Жиренше шешен екен. Жәнібек хан билерін шақырып алып: «Дүниеде не өлмейді?» - деп сұрайды екен. Сонда билер:
Ағын су өлмейді.
Асқар тау өлмейді.
Аспандағы ай мен күн өлмейді
Қара жер өлмейді.
Сонда Жиренше шешен тұрып:
Ағын судың өлгені,
Алты ай қыста қатқаны
Асқар таудың өлгені,
Қара бұлттың басқаны.
Ай мен күннің өлгені,
Кешке қарай батқаны.
Қара жердің өлгені,
Алты ай қардың басқаны.
Бұл дүниеде өлмейтін зат жоқ екен, бірақ екі зат мәңгілік.
Ұлының аты өлмейді,
Ғалымның хаты өлмейді.
ІҮ. Сұрақ - жауап.
1. Шешендік сөздер қазақ ауыз әдебиетінің қай саласына жатады?
2. Нақыл сөздер, мақал - мәтелдер, бата - тілектерді қандай сөздер дейді?
3. Шешендік сөздердің ерекшеліктері қандай?
4. Шешендік сөздер бізге не болып жетті?
5. Шешенді тап
6. Дүниеде не өлмейді?
Халық ауыз әдебиетінің «Дүниеде не өлмейді?» шығармасының негізгі идеясы қандай? Неге бұл шығарма «Шешендік өнерге» жатады деп ойлайсыңдар? (Ой толғау)
Ү. Сабақты бекіту.
Кестені толтыру
1. Маған таныс
2. Не білдім?
3. Не білгім келеді.
ҮІ Бағалау
ҮІІ. Үйге тапсырма беру. Деңгей бойынша
І деңгей. Сұрақтарға жауап беру.
ІІ деңгей. «Дүниеде не өлмейді?» Мазмұндау
ІІІ деңгей. «Шешендік өнер» шығарма жазу
Уақыт алтыннан да қымбат тақырыбына шығарма.
Уақытты босқа өткізбеу керек. Əрбір минуттарды бағалау қажет. Себебі, сол жіберген уақыт өзіңе қажет болған жағдайда тапшы болады. "Уақыт бұл ақша", - дейді халық. Сондықтан уақытты тиімді пайдалан!
Атасы мен немересі серуендеуге шығып, бұлақтың басына келген екен. Немересі суды шашып, лай қылып жатыр
Атасы бұны көріп:
- әй, балам неге суды ластап жатырсың.Ол саған ештеңе жасаған жоқ қой!
Немересі: Ол жай су емес пе ата -,депті баласы. Атасы бұған қатты ренжіп: - Егер осы су жоқ болса не істер едің . Сен оны ішпесең оны басқалары ішеді ғой. Егер осы бұлақтың су лай болып, қуаңшылық болып келсе, сен де осы суды ішер ме едің?Сусыз өмір жоқ. Барлық жан- жануарлар Суды ішеді. Егер су болмаса, жануарлар қырылады ғой.Тек жануар ғана емес, өсімдіктерге де су қажет.Суды үнемдеп пайдалану керек. Судың да сұрауы бар ғой. Олай жасауға болмайды, балам...
Бала: Енді олай жасамаймын, ата.Мен енді осы суды үнедеп пайдаланамын-, деп немересі мен атасы серуеннен үйіне қарай қайтты.
Зиянды ауыз:Сыра - шөлді қандырып емес, luchsheya су.Арақ - ең қорқынышты сусын, және сіз оған өліп кетуі мүмкін.Шарап - жоқ ең қорқынышты сусын, бірақ кем емес зиянды.Shapmanskoe - тек мереке күндері, содан кейін осы ішіп аласыз сусын, бірақ аз мөлшерде, және.
Сенің сүйікті жыл мезгілі қандай? Жаз
неше жыл мезгілілер бар? төрт
қандай бірінші жыл мезгілі? қыс
қандай екінші жыл мезгілі ? көктем
қандай үшінші жыл мезгілі ? жаз
қандай төртінші жыл мезгілі? күз
қар қашан жауады? қыста
қашан жастық? жазда
қашан суық? қыста
қашан жылы? көктемде және күзде