Жай сөйлем - бір немесе бірнеше сөз бен сөз тіркестерінен құралып, тиянақты бір ғана ойды білдіретін сөйлем. Сөйлемнің синтаксистық талдауың жасағанда, сөйлем толымды, толымсыз, жалаң, жайылма, жақты, жақсыз, атаулы ма анықтауымыз керек. Жай сөйлемдер құрылысына қарай 7 топқа бөлінеді:
Жалаң (тек қана бастауыш пен баяндауыштан тұратын сөйлем) - предложение состоит только из подлежащего и сказуемого.
жайылма (тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінен тұрады) - в предложении присутствуют второстепенные члены предложения.
жақты
(бастауышы бар, кейде айтылмай тұрса да, жақ арқылы табуға болатын
сөйлем) - в предложении можно определить лицо, совершившее определенное
действие.
жақсыз (бастауышы жоқ және жақ арқылы табуға болмайтын сөйлемдер) - предложение является безличным.
толымды (сөйлемде ойға қатысты айтысуға мүшелері түгел жай сөйлемнің түрі) - в предложении есть все 5 членов предложения.
толымсыз
(айтылуға тиісті тұрлаулы я тұрлаусыз мүшенің бірі түсіп қалған жай
сөйлемнің түрі) - в предложении нет хотя бы одного члена предложения.
атаулы
(ойды білдірмей, тек соған байланысты заттың құбылыстың, мезгілдің,
мекеннің аты аталып көрсетілетін жай сөйлемнің ерекше түрі) - назывное
предложение. В предложении присутствует только подлежащее.
Мен, қар қылды қақ жарған сыншы ретінде
жүрек жұтқан саясаткерге сынымды білдірдім.
Бетін қаратпай барымды салып сағы сынғанша
даттай бердім. Бет алысым нәтижелі болды.
Қырғидай тидім. Бұл жеңісіме Су жүректігім
мен қайсарлығым, "Найзаның ұшымен-
білектің күшімен" деп ұранға салған жаным
мен Әділдікке ат басын тіреген санам жеткізді.
Рухым да біраз көтеріліп қалғандай....Сол
сәттен бастап көзді ашып-жұмғанша әлгі
саясаткер қаламыздан ат басын ала қашты...
Объяснение:
Әрбір адам үшін ең асыл қазына- отанын, туған елін сүю. Халық батыры Бауыржан Момышұлы былай деген екен: «Біздің тарихымыз батырға бай тарих, халқымыз батырлықты биік дәріптеп, азаматтық пен кісіліктің символы, үлгісі санаған. Батырлық , ерлік деген ұрпақтан ұрпаққа ата дәстүр болып қала бермек. Өткенін білмеген, тәлім — тәрбие, ғибрат алмаған халықтың ұрпағы — тұл, келешегі тұрлаусыз. Біздің қазақ халқы — батыр халық».
Басты үлес қосқан ғалым А.Байтұрсынов болып табылады. Сонымен қатар Қ.Жұбанов, Ғ.Мүсірепов,т.б тұлғалар бар.