Кітап-көзі жұмыққа арзан,көзі ашыққа маржан
Кітап-қаймақ,білім-. оймақ
Кітап-оқығандікі,білім- тоқығандікі
Үлгер-корень,ім- суффикс
Фонетический разбор:
үлгерім(3 буын:үл-тұйық,ге-ашық,рім-бітеу,7 əріп,7 дыбыс)
Ү-дауысты,қысаң,еріндік,жіңішке
л-дауыссыз,үнді
г-дауыссыз,ұяң
е-дауысты,ашық,езулік,жіңішке
р-дауыссыз,үнді
і-дауысты,қысаң,езулік,жіңішке
м-дауыссыз,үнді
Қала- город дегенді білдіреді және үйді қала деген сияқты мағынада қолдануға болады.
арық-адамның сырт келбетіне айтуға болады және өзенді айтуымызға болады
арба- кәдімгі көлік сияқты нәрсе және мені өз қылығыңмен арба дегендей пайдалануға болады
қой- мал мағынасында және бір нәрсені істеме қой! деген мағынада қолдануға болады
бұрыш-ащы тамаққа қосатын нәрсе және оң жақ, сол жақ бұрыш дегендей бағыт
ара- ұшып жүретін жәндік және кесетін құрал
қас-көздің жоғарысындағы нәрсе және жанында деген сияқты мағынада
Бізді қоршаған орта: жан-жануарлар менөсімдіктер, Жер мен Ай, Күн мен алыстағы жұлдыздар — осылардың барлығы да табиғатдеген ауқымды ұғымды білдіреді.
Адам - табиғаттың ажырамас бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер-Ана» деген егіз үғым қалыптаскан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы - Көкшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген.
Сондықтан орман-тоғайларды сақтап, қоршаған ортаның, өзен мен көлдердің ластанбауына ерекше мән берген.
«Су ішкен құдығыңа түкірме»«Бұлақ көрсең, көзін аш»
деп, жас ұрпақтың бойына табиғатты қорғаудың тәрбиесін сіңірген.
Табиғатта үздіксіз өзгерістер болып жатады. Мысалы, жанартаудың атқылауы , найзағайдың жарқылы, судың мұзға айналуы сияқты құбылыстар табиғаттағы өзгерістерді көрсетеді.
Аспан денелерінің қозғалысы, гүлдердің шешек атуы, ағаштың жайкалып өсуі, өзеннің тасуы немесе көлдердің тартылып суалуы - осылардың барлығы да қоршаған ортадағы өзгерістер.
Әлемде орын алатын сан алуан өзгерістер табиғат құбылыстары деп аталады.
Табиғат қүбылыстары бір-бірімен тығыз байланысты. Оларды физика, астрономия,география, геология, биология, химия сияқты ғылымдар зерттейді. Әр ғылымның табиғатты зерттеуде өз мақсаты мен міндеті бар. Мысалы, физика негізінен механикалық қозғалысты, жылу, электр, жарық құбылыстарын зерттейді. Физика ғылымы зерттейтін табиғат құбылыстары физикалық құбылыстар деп аталады.