1) Не ідуць, мой сынок, рэкі ўгару, і не круціцца крылле ў ветрака проці ветру.
[Не ідуць, мой сынок, рэкі ўгару <em>(1)</em>], і [не круціцца крылле ў ветрака проці ветру <em>(2)</em>].
[ = - ], i [ = - ].
Складаназлучаны сказ (сродак сувязі - злучальны злучнік <em>і</em>), апавядальны, няклічны;
1 - просты, двухсастаўны, поўны, развіты, ускладнены звароткам;
2 - просты, двухсастаўны, поўны, развіты, няўскладнены.
1. <em>не ідуць</em> - просты дзеяслоўны выказнік (<em>не</em> - адмоўная часціца, <em>ідуць</em> - дзеялоў)
<em>мой сынок</em> - зваротак (<em>мой</em> - займеннік,<em> сынок</em> - назоўнік)
<em>рэкі</em> - дзейнік (<em>рэкі</em> - назоўнік)
<em>ўгару</em> - акалічнасць (<em>ўгару</em> - прыслоўе)
2. <em>не круціцца</em> - просты дзеяслоўны выказнік (<em>не</em> - адмоўная часціца, <em>круціцца</em> - дзеялоў)
<em> крылле</em> - дзейнік (<em>крылле</em> - назоўнік)
<em>ў ветрака</em> - дапаўненне (<em>ў</em> - прыназоўнік, <em>ветрака</em> - назоўнік)
<em>проці ветру</em> - акалічнасць (<em>проці</em> - прыслоўе, <em>ветру</em> - назоўнік)
2) Няхай родным словам загаворыць наш народ.
[Няхай родным словам загаворыць наш народ].
[ = - ].
Просты сказ, пабуджальны, няклічны, двухсастаўны, поўны, развіты, няўскладнены.
<em>няхай загаворыць</em> - састаўны дзеяслоўны выказнік (<em>няхай</em> - пабуджальная часціца, <em>загаворыць</em> - дзеяслоў)
<em>родным</em> - азначэнне (<em>родным</em> - прыметнік)
<em>словам</em> - дапаўненне (<em>словам</em> - назоўнік)
<em>наш народ</em> - дзейнік (<em>наш</em> - займеннік, <em>народ</em> - назоўнік)
<span>Драма "Раскіданае гняздо" напісана Я. Купалам у 1913 г. на аснове фактаў з сям'і дзеда Ануфрыя, у якога князь Радзівіл адабраў зямлю і хату. Асэнсоўваючы сямейную трагедыю як агульнанародную, Я. Купала паказаў у творы цяжкі шлях беларускага сялянства ў пошуках страчанай бацькаўшчыны, зямлі і волі. Галоўны герой драмы — Сымон, старэйшы сын Зяблікаў. Гэта свабодалюбівы, непакорны, моцны духам чалавек. Ён здольны абараніць сваю чалавечую годнасць, заступіцца за іншых. "Свайго ў крыўду не папушчу, хоць бы там свет дагары нагамі перакуліўся", — гаворыць ён. Зоська і Незнаёмы параўноўваюць яго з вольнай птушкай, магутным арлом: "Птушкаю-арлом быць бы табе і лётаць па паднябессі, як лётае вецер гэты вольны!". Вобраз Сымона пададзены ў развіцці. Спачатку ён, як і яго бацька, спадзяецца на справядлівасць суда і законаў. Упэўнены ў сваёй праваце, ён, калі дваровыя людзі заворваюць пасевы, з сякераю ў руках бароніць сваю зямлю. Як чалавек рашучы, настойлівы і ўпарты, Сымон хоча дабіцца праўды ўласнымі сіламі. На бацькавай магіле ён дае клятву "жывым не сысці з гэтага месца, з гэтага разграбленага гнязда,... хай б'юць, рэжуць, катуюць". На прапанову маці скарыцца, пайсці да паніча на службу Сымон рашуча адказвае: "Пакарыцца?.. Гэта, мамачка, значыць: прадаць, утапіць сябе, цябе, нас усіх у няволю ім на векі вечныя — запрасіцца ў вечнае рабства, з якога выхаду ніколі не знойдзем ні мы, ні тыя, што пасля нас рабства ў спадчыну атрымаюць". Прымірыцца з панічом для Сымона— гэта здрадніцтва, адступніцтва. Становіцца зразумелым, чаму герой так строга асуджае Зосю, якая свядома пайшла на сувязь з панічом і аддала сябе на "загубу, на глум вечны". Шлях да актыўнай і дзейснай барацьбы Сымон адшукаў не адразу. Пераканаўшыся ў марнасці намаганняў сваімі сіламі дабіцца справядлівасці, Сымон пачынае задумвацца над сэнсам бацькавых слоў, што "трэба розумам ваяваць, а не тапаром". Пад уплывам перажытага (смерці бацькі, страты зямлі і хаты, ганьбы Зоські), а таксама агітацыі Незнаёмага погляды галоўнага героя драмы на шляхі вызвалення з няволі мяняюцца: "I я розумам буду ваяваць і другіх вучыць да гэтае вайны. Годзе крыўды, годзе няпраўды!" Разам з Незнаёмым ён ідзе "на вялікі сход! Па Бацькаўшчыну!" На гэтым сходзе, па словах Незнаёмага, будзе вырашацца пытанне аб тым, як выгнаць з роднай зямлі страшнага смока-упыра, як далей змагацца за поўнае вызваленне. Такім чынам, на прыкладзе Сымона Я. Купала паказаў працэс абуджэння нацыянальнай свядомасці беларускіх сялян, пошукі імі шляхоў да вызвалення. Адшукаць страчаную бацькаўшчыну, вырвацца з-пад прыгнёту і ўціску, здабыць зямлю і волю можна толькі шляхам барацьбы, змагання — такая асноўная думка твора.</span>
Добры дзень, Анютка!
Як прыемна было атрымаць ад цябе новы ліст. Няўжо табе на самай справе падарылі Шчанюка коллі? Вось выдатна! Як вы яго назвалі? Як ты за ім даглядаць?
На жаль, мае бацькі катэгарычна не згодныя трымаць у доме котку або сабаку, паколькі баяцца воўны, сапсаванай мэблі і шпалераў. А я лічу, што жывёла павінна быць абавязкова - бо колькі радасці, цяпла і любові дорыць яно ўсім хатнім!
Хачу табе сказаць, што я пачала наведваць гурток макрамэ пры нашым клубе. Аказваецца, пляценне ўзыходзіць да старажытнага моряцкому рамяству - вязання марскіх вузлоў. Вяроўку можна афарбоўваць у розныя колеры і плесці з яе цацкі, ўпрыгажэнні, кашпо, сумкі і нават вопратку. Я ўжо прыдумала, якія падарункі зраблю ўсім да Новага года.
Пра апошнія навіны: у нашым класе з'явілася новая дзяўчынка са старадаўнім рускім імем Арына - гімнастка з цырка. У яе ўзрушаючая каса да каленяў. Яна дзіўна таварыская, з ёй адразу ўсё пасябравалі, як быццам вучыліся разам восем гадоў, а не ўсяго толькі тыдзень. Паводле яе запрашэнні мы ўсім класам хадзілі ў цырк. Арына выступала ўзрушаюча, стваралася ўражанне, што яна можа сабрацца ў любую фігуру, настолькі яна гнуткая. Шкада, што яна праз некалькі месяцаў з'едзе ў іншы горад на гастролі, бо цырк не стаіць на месцы.
А яшчэ ў маёй школе хутка адбудзецца традыцыйны конкурс бальных танцаў, і зараз амаль увесь мой клас прападае на рэпетыцыях. Многія нашы дзяўчынкі з першага класа ходзяць на танцы, таму і вальс, і самбу мы ставілі самі. Спачатку баяліся не знайсці падыходных партнёраў, бо самба - гэта вельмі запальны і тэмпераментны танец, але нашы хлопчыкі нас не падвялі. Так што ёсць усе шанцы на перамогу!
Цікава, даведаемся ці мы адзін аднаго праз год? Ці моцна зменімся?
Я з нецярпеннем чакаю твайго ліста. Пішы, што новага адбылося ў тваім жыцці, якія планы на будучыню. Калі будзе магчымасць, выйшлі мне фатаграфію - ты і шчанюк. Бо напэўна ўжо зроблена шмат цікавых кадраў.
На гэтым заканчваю. Да сустрэчы.
Твая сяброўка.